Podatek od spadków i darowizn

Podatek od spadków i darowizn – definicja i podstawowe informacje

Podatek od spadków i darowizn płacą osoby, które nabyły majątek w drodze dziedziczenia lub darowizny. Zobowiązanie do jego opłacenia powstaje w momencie, gdy wartość majątku przekracza wysokość kwoty wolnej od podatku. To czy dana suma wchodzi w jej zakres jest uzależnione od tego, do jakiej grupy podatkowej należy obdarowany lub spadkobierca.

{{zwieksz-swoje-zyski-z-najmu="/cta-templates/"}}

Dlaczego należy płacić podatek od spadków i darowizn?

Jeśli darowizna nie zostanie zgłoszona w urzędzie skarbowym, fiskus potraktuje to jako oszustwo, za co grozi opodatkowanie karną stawką 20%. Zwyczajowo stawki podatku wahają się od 3 do 20%, zależnie od wartości przekroczenia limitu kwoty wolnej od podatku oraz bliskości relacji między osobą obdarowaną a obdarowującą. Urząd skarbowy nałoży sankcje w przypadku wykrycia niezgłoszonej darowizny podczas kontroli. Dodatkowo, osoba, która nie zgłosiła darowizny, musi liczyć się z odpowiedzialnością karno-skarbową, której wysokość zależy od stopnia narażenia budżetu państwa na uszczuplenie podatku.

Kto musi płacić podatek od spadków i darowizn?

Osoby fizyczne dziedziczące majątek podlegają obowiązkowi zapłaty podatku, gdy wartość otrzymanego spadku przewyższa ustaloną kwotę wolną od podatku. Powstanie zobowiązania podatkowego ma miejsce zazwyczaj w chwili potwierdzenia nabycia spadku przez sąd lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza. W sytuacji, gdy nabycie spadku nie zostanie zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy ujawnia się, gdy podatnik zgłasza ten fakt do właściwego organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.

Wyjątki i zwolnienia podatkowe

W sytuacji, gdy wartość majątku nabytego od tej samej osoby lub po tej samej osobie w ciągu pięciu lat, dodana do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza ustalonej kwoty wolnej od podatku, zgłoszenie spadku lub darowizny nie jest wymagane. Podobnie, nie wymaga zgłoszenia darowizna otrzymana na mocy umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego. Zgodnie z ustawą, niektóre czynności nie podlegają opodatkowaniu, w tym nabycie środków z pracowniczego programu emerytalnego przez drogę dziedziczenia. Od początku 2019 roku, nabycie środków z pracowniczego planu kapitałowego w drodze dziedziczenia również nie podlega opodatkowaniu.

Stawki podatkowe i progi

Wyróżnić można w sumie trzy grupy podatkowe, do których przypisane są różne stawki podatkowe oraz progi.

Grupa 1 – najbliższa rodzina

W tym przypadku opodatkowaniu nie podlega spadek lub darowizna do wysokości 36 120 zł. Zalicza się do niej małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb, teściowie, zięć, synowa. 

Grupa 2

Opodatkowaniu nie podlega spadek lub darowizna do wysokości 27 090 zł. Zalicza się do niej wuj, ciotka, zstępni rodzeństwa – bratanek i siostrzeniec, rodzeństwo małżonków, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa małżonków i małżonkowie pozostałych zstępnych. 

Grupa 3

Opodatkowaniu nie podlega spadek lub darowizna do wysokości 5 733 zł. Zaliczają się do niej wszystkie osoby, które nie zostały uwzględnione w dwóch poprzednich grupach, w tym także osoby niespokrewnione z darczyńcom lub spadkodawcą. 

Progi podatkowe i ich aktualizacje

Podatek oblicza się na podstawie nadwyżki od podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Uwzględnia się wtedy następującą skalę:

I grupa podatkowa:

Do 11 833 zł –3 procent

Od 11 833 do 23 665 – 355 zł i 5 procent od nadwyżki ponad 11 833 zł

Od 23 665 zł  – 946,60 zł i 7 procent od nadwyżki ponad 23 665 zł

‍

II grupa podatkowa:

Do 11 833 zł – 7 procent

Od 11 833 do 23 665 –828,40 zł i 9 procent od nadwyżki ponad 11 833 zł

Od 23 665 zł  – 1 893,30 zł i 12 procent od nadwyżki ponad 23 665 zł

‍

III grupa podatkowa:

Do 11 833 zł – 12 procent

Od 11 833 do 23 665 – 1 420 zł zł i 16 procent od nadwyżki ponad 11 833 zł

Od 23 665 zł – 3 313,20 zł i 20 procent od nadwyżki ponad 23 665 zł

‍

Jak zgłosić podatek lub darowiznę?

Po otrzymaniu darowizny obdarowany powinien ją zgłosić w urzędzie skarbowym. Trzeba to zrobić w ciągu 14 dni od daty otrzymania darowizny. Jeśli nabywcą jest osoba, która została wymieniona w art. 4a ustawy z dnia 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn, zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu 6 miesięcy od zaistnienia obowiązku podatkowego. Darowizna pieniężna powinna zostać udokumentowana potwierdzeniem przelewu. Jeśli została ona przekazana w formie notarialnej, to nie ma obowiązku jej zgłaszania, ponieważ zajmuje się tym notariusz.

Jakie dokumenty są potrzebne?

Poza zgłoszeniem do urzędu skarbowego faktu otrzymania darowizny, niezbędne jest również wypełnienie odpowiednich formularzy. Zgłoszenie dokonuje się na druku SD-3 lub na formularzu SD-Z2 w przypadku osób wymienionych w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. 

Termin płatności podatku

Termin płatności podatku od darowizn i spadków wynosi 14 dni. Co istotne, czas ten liczony jest od dnia dostarczenia płatnikowi podatku decyzji organu podatkowego, w której ustalona jest wysokość daniny. 

Ulgi i zwolnienia

Istnieją również sytuacja, w których następuje całkowite zwolnienie z konieczności płacenia podatku. Dotyczą one osób, które zaliczane są do tak zwanej grupy zerowej:

• małżonka,
• zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków),
• wstępnych (rodziców, dziadków),
• pasierba,
• rodzeństwo,
• ojczyma,
• macochę.

Aby uzyskać zwolnienie od podatku, konieczne jest złożenie zgłoszenia na formularzu SD-Z2, które dotyczy nabytych składników majątkowych uzyskanych w drodze spadku. Zgłoszenie to należy złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy od dnia, kiedy postanowienie sądu o nabyciu spadku staje się prawomocne lub od momentu zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.

Warto zauważyć, że nie wszystkie przypadki podlegają obowiązkowi zgłoszenia, szczególnie gdy wartość rynkowa nabywanego majątku nie przekracza obowiązującej kwoty wolnej od podatku, która aktualnie wynosi 36.120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od wielu osób. Przy obliczaniu wartości majątku nabytego od tej samej osoby w ciągu ostatnich pięciu lat przed nabyciem spadku, stosuje się zasadę kumulacji wartości. Aby uniknąć obowiązku podatkowego, należy prawidłowo złożyć zgłoszenie w ustalonym terminie, uwzględniając wartość nabywanego majątku oraz aktualne kwoty wolne od podatku.

Wyjątek stanowi sytuacja, gdy spadkobierca dowiaduje się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie sześciu miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego. W takiej okoliczności zwolnienie od podatku jest stosowane, jeśli spadkobierca zgłosi nabycie tych rzeczy lub praw majątkowych naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż sześć miesięcy od dnia, w którym uzyskał taką wiedzę oraz gdy uprawdopodobni, że dowiedział się o nabyciu majątku później niż wynikałoby to z normalnego biegu rzeczy.

Podsumowanie

Dla ustalenia wysokości podatku od spadku lub darowizny pierwszym krokiem jest określenie wartości otrzymanego spadku. Podstawa opodatkowania obejmuje wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po odjęciu długów i ciężarów, zgodnie ze stanem tych rzeczy i praw w dniu nabycia oraz cenami rynkowymi w dniu powstania obowiązku podatkowego. Następnie, istotne jest określenie, do której grupy podatkowej należy spadkobierca, co umożliwia obliczenie wysokości podatku zgodnie z obowiązującymi progami wynikającymi z przepisów. Należy także pamiętać, że można skorzystać ze zwolnień. Ważne jest również to, że brak zgłoszenia do urzędu skarbowego o otrzymanym spadku lub darowiźnie będzie wiązać się z konsekwencjami prawnymi i finansowymi. 

‍